نشریه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس
پیاپی 35 (بهار 1397)

فتوگرامتری پهپاد یک شاخه جدید از فتوگرامتری است که اخیرا در بسیاری از کاربردهای نقشه برداری مورد استفاده قرار می گیرد. فتوگرامتری پهپاد بیانگر سامانه ای است متشکل از متخصصان نقشه برداری و فتوگرامتری به همراه نرم افزار و سخت افزارهایی که عمل تصویربرداری هوایی با پرنده های سبک و بدون سرنشین و تبدیل تصویر به نقشه را انجام می دهند. سرعت بالا در برداشت داده ها، کیفیت و تراکم بالا داده ها و بکارگیری الگوریتم های پردازش خودکار از جمله ویژگی های بارز نقشه برداری هوایی با استفاده از پرنده های بدون سرنشین است. هدف از این پژوهش تهیه نقشه پوشش گیاهی شهری و تعیین سرانه استاندارد با استفاده از تصاویر پهپاد در محدوده ناحیه 11 شهر بهبهان می باشد. روش جمع آوری اطلاعات ترکیبی از روش های کتابخانه ای و میدانی است. داده های مورد استفاده در این پژوهش تصاویر برداشت شده با پهپاد است و مراحل اجرای پژوهش شامل طراحی، عملیات نقشه برداری زمینی، عملیات پرواز، پردازش و ترسیم می باشد. جهت پردازش فتوگرامتری تصاویر از نرم افزار Agisoft PhotoScan Professional  و جهت ترسیم عوارض و تهیه نقشه از نرم افزار ArcGIS 10.5 استفاده شده است. در نهایت نقشه ی پوشش گیاهی شهری شامل انواع فضای سبز شهری(عمومی، نیمه عمومی، خیابانی، خصوصی) تهیه شده و سرانه فضای سبز  و مساحت هر یک از گونه های فضای سبز شهری محاسبه گردید. مطابق نتایج بدست آمده، مساحت فضای سبز عمومی 15404.33 متر مربع، فضای سبز نیمه عمومی 15808.49 مترمربع، فضای سبز خصوصی 9616.27 مترمربع و فضای سبز خیابانی 18765.50 مترمربع است. همچنین سرانه فضای سبز شهری بر اساس تعریف شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و با استفاده از روش فتوگرامتری UAV، 1.76 متر مربع است.

پارک های شهری یکی از انواع کاربری های عمومی شهر، دارای کارکردهای متنوعی است و علاوه بر اثرات کالبدی و زیست محیطی، می تواند مکانی برای ارتقاء سرمایه های اجتماعی در بین گروه های استفاده کننده از آن باشد. مهمترین مساله در مکانیابی پارکها، ضرورتهای اجتماعی ویژگی های مخاطبان ایجاد پارک است. پارک بانوان نوعی از پارکهای موضوعی شهری است که با توجه به نیاز های جسمانی و روحی-روانی بانوان طراحی و احداث می شود. شهر اهواز یکی از کلانشهرهای ایران است که با برخورداری از تنوع قومی و فرهنگی خاص، نیازمند ارتقاء شاخص های سلامت فردی و اجتماعی خود است. حدود نیمیاز جمعیت شهری اهواز را زنان تشکیل می دهند. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر استقرار پارکهای بانوان در کلانشهر اهواز تدوین شده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه محقق ساخته ای است که روایی و پایایی آن تایید شده و توسط کارشناسان برنامه ریزی شهری تکمیل شده است. متغیرهای مورد بررسی شامل؛ دسترسی، امنیت، مرکزیت، فاصله از جاذبه های گردشگری، فاصله از پارکهای موجود، وضعیت مالکیت، فاصله از کاربری های فرهنگی و ورزشیو میزان تراکم جمعیت است، که از طریق مطالعه پیشینه  تحقیق و نظرات اساتید جمع آوری گردیده و با استفاده از الگوریتم IDW آماده و توسط روش تصمیم گیری چند معیاره DEMATEL وزندار و در نهایت با نرم افزارهای EXCEL و ArcGIS تحلیل شده است. بر اساس نتایج حاصل از تکنیک دیمتل، به ترتیب بیشترین وزنها متعلق به شاخص های مرکزیت، دسترسی و امنیت می باشد. نقشه نهایی در پنج کلاس از خوب تا خیلی بددر محیط ArcGIS طبقه بندی شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، بهترین مکانها برای احداث پارک بانوان شهر اهواز، محدوده مرکزی با مساحت حدود 424517/29802576 مترمربع(51/12%اراضی کل شهر)در کلاس اول و نامناسبترین مکانها با مساحت حدود65991/33644803 مترمربع (12/14 %اراضی کل شهر) در دورترین فاصله از مکانهای مرکزی در کلاس پنجم قرار دارند.

پژوهش حاضربا هدف سنجش عوامل موثر بر میزان رضایتمندی شهروندان از کیفیت خدمات ارایه شده در شهرداری شهر بندرلنگه انجام یافته است. این پژوهش بر اساس هدف؛ کاربردی، از نظر ماهیت و روش بررسی؛ پیمایشی و از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری آن شامل کلیه افرادی است که به شهرداری بندرلنگه مراجعه نموده اند. حجم نمونه به طور تقریبی 351 نفر تعیین گردید. ابزار اندازه گیری؛ پرسشنامه برگرفته از پژوهش بحرانی و همکاران(1387) بوده و به منظور تعیین پایایی پرسشنامه ها؛ از روش آلفایکرونباخ استفاده شد، که مقدار آلفای آن81/0 بهدست آمد. تجزیه و تحلیل اطلاعات، در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و به وسیله نرم افزارهای Spss22  و Amos23انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان داده است که: میزان رضایتمندی شهروندان از شهرداری شهر بندرلنگه کمتر از حد متوسط بوده است. بین سن شهروندان و میزان رضایتمندی آنها از شهرداری رابطه مثبت و معنادار و بین تحصیلات شهروندان و میزان رضایتمندی آنها از شهرداری رابطه منفی و معنادار وجود دارد. میزان رضایتمندی از شهرداری براساس جنسیت و وضعیت اشتغال شهروندان متفاوت بوده است. بین کیفیت خدمات و ابعاد پنجگانه آن(رضایت از شرایط فیزیکی، رضایت از نحوه پاسخگویی، رضایت از کیفیت راهنمایی، رضایت از نحوه برخورد کارکنان و اعتماد و اطمینان به کارکنان) با میزان رضایتمندی شهروندان از شهرداری بندرلنگه رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. بین انتظارات شهروندان از ارایه خدمات و میزان رضایتمندی آنها رابطه منفی و معنادار وجود داشته است. در آخر هم بین متغیرهای نگرش نسبت به شهرداری و ارزش درک شده از خدمات با میزان رضایتمندی شهروندان از شهردرای رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج تحلیل رگرسیون چند گانه نیز نشان داد که در مجموع؛ متغیرهای پیش بین تحقیق، حدود 53 درصد از واریانس متغیر ملاک(رضایتمندی شهروندان از شهرداری) را تبیین می کنند.

در دهه های گذشته اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای توسعه در سطوح بین المللی، ملی و محلی به طور فزاینده ای افزایش یافته است و از کلیدی ترین مفاهیم در رشد و توسعه کشورهای جهان بشمار می آید. علاوه بر اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزار توسعه، توزیع عادلانه این ابزار جهت رفع شکاف دیجیتال و توسعه متوازن و متعادل مناطق مختلف حایز اهمیت می باشد. هدف پژوهش حاضر ارزیابی و رتبه بندی شهرستان های استان فارس از لحاظ دسترسی به شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات می-باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است.جامعه آماری پژوهش 29 شهرستان های استان فارس در سال 1390 و شاخص های مورد استفاده 23 شاخص بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات است. از روش آنتروپی شانون به منظور وزن دهی شاخص ها و روش های VIKOR، TOPSIS، SAW، MORRIS به منظور رتبه بندی شهرستانهای استان فارس به لحاظ برخورداری از شاخصهای فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای EXCEL، SPSS و GIS انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات در استان فارس به صورت متوازن توزیع نشده وتفاوتآ شکاریبین شهرستان ها انظردسترسی های شاخص ها ملاحظه می شود. نتیجه حاصل از رتبه بندی نهایی با استفاده از روش میانگین رتبه ها نشان می دهد که از لحاظ دسترسی به شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرستان ارسنجان در رتبه اول و شهرستان خرامه در رتبه بیست و نهم قرار گرفته اند. همچنین یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات متناسب با جمعیت در سطح استان توزیع نشده است. نهایتا جهت توزیع متعادل شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات یک اولویت بندی میان شهرستان های استان جهت برنامه ریزی و تخصیص بودجه ارایه شده است.

در جهان امروز، نابرابری های اقتصادی و اجتماعی به عنوان پدیده ای فراگیر و رو به گسترش قابل مشاهده است تمرکز بیش از حد جمعیت و فعالیت، مخصوصا در بزرگترین شهرهای کشورهای در حال توسعه باعث جذب بخش عمده ای از پتانسیل های توسعه  و جمعیت به این شهرها شده است و در نتیجه اختلاف وگسیختگی در نظام شهری این کشورها بوجود آمده است . که این روند مطالعه شهرها و کمک به حل مسایل و مشکلات آن امر اجتناب ناپذیری است که به عنوان یک نیاز جدی بشر مطرح است. کشور ما با رشد سریع جمعیت و افزایش جمعیت شهری و تعداد شهرها روبروست که خود مسایل و مشکلات زیادی ایجاد می کند . استان کرمان از این شرایط مستثنی نیست . بنابراین برای شناخت شهرهای استان کرمان و یافتن راه بهینه برای ایجاد یک ساختار شهری مناسب لازم است ترتیب قرارگیری شهرها و درجه بندی و طبقه بندی شهری انجام شود ، موقعیت هر شهر و وزن جمعیتی که در هر دوره نسبت به دوره قبل دارد شناسایی شده و مبنایی برای مطالعات بعدی در ابعاد استان کرمان باشد . روش عمده تحقیق توصیفی - تحلیلی است و از حیث نوع تحقیق (کاربری - توسعه ای) می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که توزیع لگاریتمی شهرها بیانگر وضعیت نخست شهری در استان کرمان می باشد. اما فاصله طبقات جمعیت شهری هر دوره نسبت به دوره قبل با افزایش جمعیت شهرهای درجه دوم رو به کاهش بوده، اما در عین حال شهر کرمان همچنان نقش مسلط را بر نظام شهری استان داشته و دارد. همچنین توزیع فضایی و جمعیتی شهرهای استان کرمان مناسب نبوده بطوریکه شهر کرمان بعنوان مرکز استان به همراه شهرهای بم،سیرجان و رفسنجان دارای اختلاف فاحش جمعیتی با بقیه شهرها هستند. لذا لازم است شهرهای درجه دوم تقویت شوند تا تعادل بیشتری در نظام شهری استان پدید آید.

عدالت اجتماعی یعنی برابری در دستیابی به فرصتها، برابری در دستیابی به فرصتها هنگامی میسر می شود که فرصتها به شکل متعادل در فضا پخش گردیده باشد. پخش فرصتها در شهرها به عنوان اصلی ترین معیار عدالت اجتماعی نیازمند توزیع فضایی متعادل خدمات عمومی شهری است. هدف این مقاله بررسی توزیع خدمات عمومی شهری از منظر عدالت اجتماعی در شهر کاشان می باشد. شیوه به کار گرفته کاربردی و روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. نتایج تحلیل ها نشان می دهد که بین نواحی شهر کاشان از لحاظ برخورداری از خدمات عمومی شهری تفاوت وجود دارد. ولی با وجود تفاوت و نابرابری، میزان نابرابری در دسترسی به سرانه های کاربریهای عمومی شهر در سال 1390 نسبت به سال 1375 متعادل تر شده است. به گونه ای که ضریب تغییر ویلیامسون از 5,0 به 0.45 رسیده است. همچنین میزان شاخص آنتروپی شانون در تمامی شاخصهای مورد مطالعه به سمت یک و بالاتر از آن میل داشته است که نشانگر گرایش به سمت توزیع متعادلتر خدمات عمومی در بین نواحی مختلف شهر کاشان دارد.